Χώρος Προσωπικής Ανάπτυξης

Η Μαρία είναι 13 χρονών και πηγαίνει 1η Γυμνασίου. Στο μάθημα των ελληνικών δεν συμμετέχει πολύ και είναι αρκετά απομονωμένη. Στα μαθηματικά είναι πάντα διαβασμένη, απαντάει πάντα σωστά στις ερωτήσεις του καθηγητή αλλά δεν συμμετέχει και πολύ στα κοινά της τάξης και δείχνει να δυσκολεύεται στη συναλλαγή με τους συμμαθητές της. Στο μάθημα των Αγγλικών είναι άλλο παιδί, κοινωνική, συνεργάσιμη, δουλεύει πολύ καλά με τους συμμαθητές της, εκφράζει την γνώμη της και δείχνει χαρούμενη.

Στην συνέλευση των καθηγητών, όπου συζητείται η πορεία του κάθε μαθητή, οι περισσότεροι καθηγητές πιστεύουν ότι η Μαρία χρειάζεται κάποιου είδους στήριξη γιατί είναι ένα παιδί κλειστό που δεν εκφράζεται και δείχνει δυστυχισμένο. Μόνο η καθηγήτρια των αγγλικών είχε την εικόνα ενός παιδιού κοινωνικού, χαρούμενου, που της αρέσει να συμμετέχει στα κοινά και που έχει πολλά δυνατά κομμάτια. Ποιά όμως είναι η αλήθεια για τη Μαρία;

Όσο εστιάζουμε μόνο στην συμπεριφορά της Μαρίας το πιο πιθανό είναι να μην μπορέσουμε να βρούμε μια απάντηση που θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα την στάση της. Αν όμως επιλέξουμε να ανοίξουμε την οπτική μας, να δούμε το πλαίσιο μέσα στο οποίο λειτουργεί η Μαρία, τότε είναι πιθανό να μπορέσουμε να καταλάβουμε πολύ περισσότερα πράγματα, τόσο για την ίδια όσο και για το τμήμα της , τους εκπαιδευτικούς και το σχολείο στο σύνολό του.

Κοιτώντας το πλαίσιο μαθαίνουμε ότι η Μαρία είναι σε ένα τμήμα που έχει πολύ κακή φήμη στο σχολείο. Οι περισσότεροι καθηγητές μπαίνουν απρόθυμα σε αυτή την τάξη γιατί ξέρουν ότι θα έχουν να αντιμετωπίσουν προκλήσεις, ειρωνεία και φωνές από τα παιδιά. Άλλοι γίνονται πολύ αυστηροί για να μπορέσουν να κουμαντάρουν τους μαθητές και άλλοι έχουν παραιτηθεί , απλά κάνουν το μάθημα και φεύγουν. Την ώρα των αγγλικών τα παιδιά ανακατεύονται με μαθητές από άλλα τμήματα και έτσι όλη η δομή της τάξης αλλάζει. Επίσης η καθηγήτρια Αγγλικών είναι ένας άνθρωπος που δίνει μεγάλη έμφαση στη λειτουργία της ομάδας, βάζει πολύ συχνά τα παιδιά να κάνουν πράγματα μαζί και σε μεγάλο βαθμό τα παιδιά αναλαμβάνουν ευθύνες στην τάξη και συμμετέχουν στον σχεδιασμό της διδακτικής ύλης.

Όπως καταλαβαίνετε η δομή της ομάδας αλλά και ο τρόπος που ο εκπαιδευτικός μπαίνει μέσα σε μια τάξη παίζει καθοριστικό ρόλο για τη λειτουργικότητα και την ψυχοσύνθεση της ομάδας στο σύνολό της αλλά και του κάθε μέλους χωριστά. Η τάξη είναι μια μικρή ομάδα, και όπως κάθε μικρή ομάδα την διέπουν κάποιες αρχές και κάποιοι κανόνες. Όταν μιλάμε για ομάδα δεν μιλάμε μόνο για το άθροισμα των μερών της. Η τάξη δεν είναι μόνο ο καθηγητής, ο Γιάννης, η Μαρία, ο Γιώργος κτλ, είναι και κάτι παραπάνω, είναι και η δυναμική που η συγκεκριμένη ομάδα δημιουργεί.

Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί μπορούνε να νιώσουν την δυναμική της ομάδας μπαίνοντας σε μια τάξη. Πόσες φορές αλήθεια, δεν βγήκατε από ένα τμήμα και νιώθατε εξαντλημένοι, και πόσες άλλες φορές δεν βγήκατε από ένα άλλο τμήμα και νιώθατε γεμάτοι και με την αίσθηση ότι κάτι καλό κάνατε; Αυτή η αίσθηση πολλές φορές έχει να κάνει με το κατά πόσο μια ομάδα είναι λειτουργική ή δυσλειτουργική.

Σε μια λειτουργική ομάδα τα μέλη νιώθουν ασφάλεια, υπάρχει εμπιστοσύνη, εκφράζονται οι ανάγκες, η ομάδα αντέχει την κρίση/δυσκολία και την αξιοποιεί προς όφελος του μεγαλώματος και τέλος το κάθε μέλος της ομάδας αναπτύσσεται, μαθαίνει, εξελίσσεται. Σε μια δυσλειτουργική ομάδα υπάρχει μεγάλη δυσκολία, τα μέλη δεν νιώθουν ασφάλεια και κλείνονται, η ομάδα τείνει να δημιουργεί αποδιοπομπαίους τράγους που παίρνουν πάνω τους όλη την ευθύνη για τη δυσλειτουργία του συνόλου, δημιουργείται ένα κλίμα απειλητικό που δεν προάγει το μεγάλωμα και την μάθηση.

Το ευχάριστο είναι ότι όταν η ομάδα έχει έναν ενήμερο και σωστά εκπαιδευμένο συντονιστή τότε το κλίμα – άλλοτε πιο εύκολα και άλλοτε με περισσότερο κόπο – μπορεί να αλλάξει. Όταν ένας εκπαιδευτικός έχει γνώσεις στην δυναμική ομάδων τότε έχει τα εφόδια για να μπορεί να : Καθοδηγήσει τους μαθητές - ακόμα και τους πιο δυσκολεμένους - έτσι ώστε να μπορέσουν να βρουν τη θέση τους στην ομάδα και να γίνουν ενεργά μέλη σε αυτήν.

Όταν καταφέρνουμε να αλλάξουμε οπτική, να δούμε την ομάδα στο σύνολό της και όχι να εστιάσουμε σε συγκεκριμένα μέλη, τότε μπορούμε να βρούμε πολλές απαντήσεις και λύσεις εκεί που άλλοτε νομίζαμε ότι δεν υπάρχει διέξοδος. Έχοντας μια άλλη οπτική μπορεί να κατανοήσει βαθύτερα τους παράγοντες που μπλοκάρουν τα μέλη μιας ομάδας, και στη συνέχεια , λειτουργώντας ως συντονιστής, να συμβάλει στην ομαλότερη λειτουργία της ομάδας και στην αποτελεσματικότερη διδασκαλία.